Jaap Goudsmit, hoogleraar armoede-gerelateerde infectieziekten bij het Academisch Medisch Centrum van de Universiteit van Amsterdam
Totaal worden per jaar in Nederland ongeveer twee miljoen runderen geslacht, waarvan twee duizend door een koosjere slachter en een aanmerkelijk groter aantal door een halal slachter. Koosjer en halal slacht verschillen in een aantal opzichten van elkaar, waarbij training van de slachter, het soort en scherpte van het mes en de manier van het doorsnijden van de hals genoemd worden, die allen nauwkeuriger in de joodse wetten lijken vastgelegd dan in die van de islam. Dit maakt dat beide slachtmethoden niet bij voorbaat over een kam geschoren kunnen worden, voordat deugdelijk wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen waar in de praktijk de twee methoden overeenkomen en verschillen.
Bij het pleidooi voor het verbieden van het koosjere slachten wordt te pas en te onpas geschermd met universitair onderzoek naar het pijnlijker zijn van koosjere slacht dan de gewone slacht. Dat bewijs zou geleverd zijn door onderzoek van de Rijksuniversiteit Wageningen. Ik kan met geen mogelijkheid dit onderzoek vinden. Wel is er een rapport verschenen in 2008 met de titel: Ritueel Slachten en het Welzijn van Dieren, geschreven door twee medewerkers van de ‘ Animal Sciences Group ‘ van de Wageningse universiteit op verzoek van het toenmalige ministerie van Landbouw. Dit buitengewoon summiere rapport is gebaseerd op een zeer beperkt aantal publicaties, waaronder geen enkele van Nederlandse bodem en bevat een beschrijving van de praktijk in het buitenland van het ritueel slachten.
Het Wageningse rapport uit 2008 bevat geen enkele analyse die op enigerlei wijze aantoont dat subjectief de koe die koosjer is geslacht meer stress ervaart, meer pijn voelt of meer ongemak beleeft of objectief meer stress heeft, meer pijn heeft of meer lijdt, via directe metingen in bloed of hersenen, dan de koe die gewoon geslacht is. Het Wageningse rapport zegt slechts het volgende: ‘ Wie het welzijn van dieren onderweg naar en tijdens de slacht wil beoordelen, staat een scala van parameters ten dienste’. Uit niets blijkt dat de onderzoekers de moeite hebben genomen de resultaten van de aangehaalde studies aan een analyse te onderwerpen, er wordt slechts volstaan met het commentaar: ‘ De in de literatuur gevonden gedragsobservaties lopen wijd uiteen’, waarbij volstrekt onduidelijk blijft of de onderzoekers er ook maar iets uit hebben kunnen afleiden. De conclusies van het rapport zijn dan ook niet gewettigd door de aangehaalde publicaties.
Zo staat er in de conclusies van het Wageningse rapport te lezen, dat het vastzetten van het dier bij koosjer slachten, ‘veel stress kan veroorzaken ‘ ( zou inderdaad kunnen!); dat ‘ de halssnede zelf,een ernstige pijnprikkel zal veroorzaken, gezien het grote aantal pijnreceptoren in de halsstreek ‘( altijd of slechts bij uitzondering?); dat het ‘ niet uitgesloten is, dat runderen relatief lang na de halssnede bij bewustzijn blijven’ ( zolang het niet is onderzocht, is niets uitgesloten!).
Zonder enige vorm van eigen onderzoek, wagen de medewerkers een aantal aanbevelingen te doen om zoals zij zelf zeggen ‘ onnodige stress en pijn bij ritueel slachten te voorkomen’ , zonder vast te stellen, door vergelijkend onderzoek met het gewone slachten, of zulke stress en pijn bij enige vorm van slachten te voorkomen is.
Er is inmiddels wel een Nederlandse publicatie verschenen van een klein onderzoekje naar verschillende vormen van halal slachten. Dit onderzoek draagt de naam ‘ Bedwelmd ritueel slachten van runderen volgens de islamitische ritus’ en is in september 2010 verschenen van de hand van de Wageningse livestock research Group. Het bescheiden onderzoek met maar 3 tot 5 dieren per geteste procedure, gaat niet over dierenwelzijn of de mate daarvan, uitgedrukt in stress en pijn.
Het onderzoek vraagt zich uitsluitend af of het op zijn kop draaien van de koe de hartslag verhoogt en of bij een schot met een slachtpistool het dier sneller buiten bewustzijn raakt dan bij het afsnijden van de hals. Het onderzoek suggereert dat de hartslag bij het op zijn kop zetten van de koe voorafgaand aan het doorsnijden van de hals omhoog gaat en dat een koe die gedood wordt door de hals door te snijden 80 seconden bij bewustzijn blijft en een koe die gedood is met een slachtpistool maar 4 seconden.
In dit Wageningse Onderzoek wordt stress en pijn als maat voor dierenwelzijn niet gemeten en trekt daarover dan ook geen conclusies. Het onderzoek raadt de halal slachter echter wel aan om de koe staande op zijn poten te slachten vanwege het effect op de hartslag en om de hals pas door te snijden als de koe buiten bewustzijn is. De vraag is of dit onderzoek iets zegt over dierenwelzijn of de mate daarvan. Het onderzoek is niet alleen klein, het is niet ontworpen om enerzijds vast te stellen hoe een koe wordt behandeld voorafgaande aan de halal slacht vergeleken met de normale slacht en hoe vaak het schot met het slachtpistool zijn doel mist ( schatting is dat tienduizenden dieren in ons land onnodig lijden bij normaal slachten)
Wetenschap wordt maar al te vaak gebruikt om vooringenomen standpunten te ondersteunen. Voor het gemak worden conclusies getrokken, die het betreffende onderzoek op geen enkele manier wettigen. En politici die met bewijs zwaaien, kunnen over het algemeen pluis niet van niet pluis onderscheiden, als ze het betreffende onderzoek al hebben bestudeerd. De Koninklijke Academie van Wetenschappen als bewaker van kwaliteit en integriteit van onderzoek is ook in dit geval niet om advies gevraagd en heeft ook zelf niet het initiatief genomen ongevraagd advies te geven.
Mijn voorstel zou zijn dat de Koninklijke Academie van Wetenschappen een commissie van biologen, veterinaire onderzoekers en gedragswetenschappers instelt die zich buigt over de vraag of het eerste Wageningse rapport eenduidig en overtuigend bewijs levert dat koosjer slachten in Nederland meer stress en pijn bij het dier veroorzaakt dan gewoon slachten. En tevens of deze literatuurstudie deugdelijk is uitgevoerd. Daarnaast zou de opzet van het tweede onderzoek en de relatie bewustzijn en pijn en stress aan een analyse moeten worden onderworpen.
Er lijkt vooralsnog te weinig steekhoudend bewijs voor handen om nu ineens een kleine bevolkingsgroep, die volgens de joodse wetten leeft, het slachtoffer te laten worden van de twijfel over het welzijn van de miljoenen koeien die jaarlijks worden geslacht.